Partij Beneden-Leeuwen
West Maas & Waal telt een kleine 19.000 inwoners en heeft daarmee minder dan de helft van het aantal inwoners van een gemiddelde Nederlandse gemeente (zo’n 45.000 inwoners). Het is een betrekkelijk jonge gemeente. West Maas & Waal bestaat sinds 1984 en is een fusiegemeente van de drie voormalige gemeenten Wamel, Dreumel en Appeltern. Ook Appeltern en Wamel waren fusiegemeenten. Al eerder ontstaan uit fusies na 1817.
Tot 1817 waren er 6 Kerkdorpen (Kerspels) en een de Heerlijkheid (Grondheerlijkheid) Maasbommel. In 1818 zijn de dorpen Leeuwen en Wamel onderdeel geworden van de gemeente Wamel. De dorpen Alphen, Altforst, Appeltern en Maasbommel worden onderdeel van de gemeente Appeltern. Dreumel blijf als gemeente voortbestaan tot 1984. Dan wordt de gemeenschap opgeheven, die in 893 voor het eerst in een geschrift (als Tremele) wordt vermeld.
In 1898, splitsen de delen “Boveneind” en “Benedeneind” van het dorp Leeuwen zich in twee afzonderlijke dorpen; Beneden- en Boven-Leeuwen. Dit als gevolg van de vestiging van de nieuwe Rooms-Katholieke kerk in het “Benedeneind”.
In 1984 fuseren Wamel, Dreumel en Appeltern tot wat nu de gemeente West Maas & Waal is. (Aanvankelijk als gemeente “Wamel”.) In het archief van Blik-op-Leeuwen staat een terugblik op die beginperiode van West Maas & Waal: *Grote veranderingen zouden plaatsvinden in het ambtelijk apparaat en de huisvesting. Voor het personeel van alle betrokken gemeenten werden maatregelen getroffen. Voor onze regio zou de herindeling een samenvoeging zijn van de gemeenten Appeltern (4.126 inwoners), Dreumel (3.137 inwoners) en Wamel (9.587 inwoners). Beneden-Leeuwen zou het centrum worden van deze gemeente, maar een naam moest nog worden gevonden. De nieuwe gemeente telde op 1 januari 1984 16.850 inwoners. (8.558 mannen en 8.292 vrouwen).
Voor de verkiezingen van de nieuwe gemeenteraad van deze gemeente meldden zich zeven politieke partijen. CDA, PVDA, VVD, Lijst Van Iedereen (LVI), Partij Belangen Gemeenschap (PBG), Partij voor Inspraak en Democratie (PID) en Samen Sterk. Het gemeentehuis zou in Beneden-Leeuwen aan de Dijkstraat worden ingericht voor de hele gemeente. Vanwege ruimtegebrek zou Openbare Werken in het oude gemeentehuis aan de Zandstraat worden gevestigd en zouden barakken worden geplaatst. In een later stadium zou het gemeentehuis aan de Dijkstraat worden uitgebreid.
Burgemeesters Wamel had H.H.L.M. (Henk) Pröpper vanaf 1979 tot 1984 als waarnemend burgemeester. De periode daarvoor, van 1967 tot 1979 was Z.M. (Zeno Melchior) Deurvorst, Wamel’s burgemeester. Appeltern had in de naam van H.J.J. (Hein) Aalders een waarnemend burgemeester tot 1984. Baron T. (Theodore) de Smeth van Deurne was daarvoor burgemeester tot 1982. Vanaf 1976 was H.H.L.M. (Henk) Pröpper burgemeester van Dreumel. Henk Pröpper was ook de eerste burgemeester van West Maas & Waal. Zijn rol is in 1991 overgenomen door A.G. (Toon) Maas, die het ambt heeft bekleed tot Th.A.M. (Thomas) Steenkamp het stokje in 1999 van hem overnam. In 2017 is V.M. (Vincent) van Neerbos als nieuwe burgemeester aangesteld. Mevrouw C.A.A. (Corry) van Rhee-Oud Ammersveld is waarnemend burgemeester geweest tussen het vertrek van Steenkamp en de komst van Van Neerbos.
Gemeenteraden Vóór 1986: De gemeenteraad is een groep gekozen vertegenwoordigers van de inwoners van een gemeente. Om de vier jaar worden daarvoor verkiezingen gehouden. In 1986, twee jaar na de vorming van West Maas & Waal, zijn hier de eerste gemeenteraadsverkiezingen. D.w.z. dat er in de periode 1984-1986 een samengestelde gemeenteraad is geweest. Deze bestond uit de volgende partijen, met bijbehorende zetelaantallen:
Na twee jaar “samengestelde raad” waren er de eerste verkiezingen in 1986. Elf partijen streden om de 17 zetels. Drie ervan haalden het niet. De volgende partijen zijn onder een nieuwe naam de verkiezingen van 1986 ingegaan:
1986. De uitslag van de eerste gemeenteraadsverkiezingen voor West Maas & Waal was als volgt:
In het volgende College is de rol van Ben van Elk in 1988 overgegaan naar Annie Elsen. Bijzonder is dat daarmee ook een verschuiving in politieke partijen ontstaat; CDA weg en FD Dreumel terug.
1990: De FD, Federatie Dorpslijsten, was met deze verkiezingen een feit. Aanvankelijk dus gevormd voor de dorpen Beneden-Leeuwen, Dreumel en Wamel. De samenwerking (programmaverbinding) tussen dorpslijsten biedt voordelen. Dat wordt met de verkiezingen van 1990 ingezien door de vier Maasdorpen. De Lijst Hol sluit zich aan als FD Maasdorpen.
Een nieuwe kandidaat dat jaar is de Lijst Perlo. Deze partij slaagt er echter niet in om een raadszetel te bemachtigen.
Het College is feitelijk een voortzetting van het voorgaande. Wel is er in 1991 een wisseling van burgemeester.
1994: Het succes van de FD breidt zich verder uit. Partij Belangen Gemeenschap gaat op in FD Boven-Leeuwen. In dat jaar gaat D’66 proberen in de gemeenteraad te komen. Ze komen daarvoor ruim 200 stemmen te kort.
In 1996 ontstaat een politieke crisis rond de ontzanding bij Maasbommel. De gemeenteraad is en blijft, net als de wethouders, tegen de ontzanding. Van Wezel en Van Gelder echter willen desondanks een convenant met de Provincie sluiten. Ontzanding was toen feitelijk al onontkoombaar, zelfs de Raad van Staten had de gemeentelijke bezwaren afgewezen. De gemeenteraad hield het echter bij een principieel “NEE” terwijl de wethouders kozen voor betrokken blijven bij het project/de Provincie. De twee standpunten bleken niet verenigbaar. Van Gelder en Van Wezel namen ontslag. Hun rollen werden overgenomen door Piet van Toor en Piet de Leeuw. Hans van Zwam blijft als wethouder aan.
1998: De politieke perikelen in de afgelopen regeerperiode hebben ook scheuren in het FD-samenwerkingsverband opgeleverd. Partij Beneden-Leeuwen ontstaat als afsplitsing van FD Beneden-Leeuwen. Dat dorp heeft nu dus twee dorpslijsten. De FD Dreumel gaat verder onder de naam Dorpslijst Dreumel. Het is de enige dorpslijst met flinke invloed.
Beneden-Leeuwen wordt nu door twee dorpslijsten in de gemeenteraad vertegenwoordigd. Voor de inwoners heel verwarrend omdat er feitelijk geen echte verschillen in politieke opvattingen bestaan. Het college gaat door in de samenstelling, waarmee het de vorige regeerperiode afsloot.
2002: De rust heerst. Er zijn geen verschuivingen in het politieke landschap. Wel verschijnt de VVD voor het eerst in het College. Voor het eerst ook maakt de PvdA geen deel meer daarvan uit.
De landelijke partijen lopen alle iets terug. De FD herstelt enigszins na de crisis van 1996.
2006: Dorpslijst Dreumel in 2006 opgegaan in FD Dreumel. Het legt ze geen windeieren, want de partij wordt de grootste in de raad.
In het College van B&W krijgt de gemeente voor het eerst te maken met deeltijd wethouders. West maas & Waal krijgt (op grond van gemeentegrootte) drie fulltime wethouders, maar mag ook die fulltime banen ook verdelen over vier wethouders. Daarvan maakt ze voor het eerst gebruik. Het CDA levert nog een wethouder voor de laatste twee jaren van de zittingsperiode.
2010: De PvdA verdwijnt van het politieke strijdtoneel. Voor het eerst doet ze niet meer mee aan de verkiezingen.
De VVD wint terrein, met name ten koste van het CDA. FD Dreumel blijft de grootste partij. FD Beneden-Leeuwen en Partij Beneden-Leeuwen wisselen stuivertje. Het bestaan van twee dorpslijsten in Beneden-Leeuwen zorgt ervoor dat Beneden-Leeuwen niet de grootste partij (1.738 stemmen) wordt. Samen zouden ze dat bereikt hebben, los van elkaar staan ze onderaan in de pikorde.
2014: Politiek Beneden-Leeuwen komt tot inkeer. FD Beneden-Leeuwen houdt op als partij te bestaan. Een deel sluit zich aan bij Partij Beneden-Leeuwen en Partij Beneden-Leeuwen sluit zich, na 16 jaar weer aan bij de Federatie Dorpslijsten.
De VVD wordt de grootste partij. Het CDA verdwijnt voor het eerst uit de top-3 van West Maas & Waal. Dat Beneden-Leeuwen met één lokale lijst meedoet vertaalt zich nog niet in een grote stemmengroei. Sociaal Maas en Waal en SP zijn nieuwkomers in de raad en weten flink wat stemmen voor zich te winnen.
De kracht van de Federatie Dorpslijsten wordt vanaf de verkiezingen in 2006 steeds duidelijker. De geestelijk vader, Jan van Gelder, had dit voorzien maar heeft het zelf niet mee mogen maken. Wellicht was dat wel geweest wanneer de crisis van 1996 was voorkomen. Dat heeft een deuk in het vertrouwen in de FD opgeleverd. Het bestaan van twee dorpslijsten in Beneden-Leeuwen is daar mede debet aan geweest. Nu dat allemaal achter de rug is kunnen de West Maas & Walers er weer op vertrouwen dat hun belangen worden behartigd door een stabiele en sterke vertegenwoordiging in de raad.
Wethouders van FD-partijen in de tijd
Bij alle colleges van West Maas & Waal zijn er wethouders van FD-huize geweest. Het is interessant om te zien hoe de individuele FD’s, in de tijd, vertegenwoordigd zijn geweest.
In de oranje kolommen staat het aantal behaalde zetels. Licht oranje is voor voorgangers van FD-dorpslijsten. In de Maasdorpen gaat het dan over Lijst Hol, in Boven-Leeuwen is dat Partij Belangen Gemeenschap en in Dreumel, die twee periodes uit de FD is weggeweest, betreft het Dorpslijst Dreumel. Donker oranje markeert de twee dorpslijsten van Beneden-Leeuwen, voor de “+” staat het aantal zetels van FD Beneden-Leeuwen achter de”+” staat het aantal zetels van Partij Beneden-Leeuwen. Zoals te zien heeft Beneden-Leeuwen vanaf 2014 weer één dorpslijst: FD Partij Beneden-Leeuwen.
Boven-Leeuwen en Dreumel blijken in de tijd gezien de “hofleveranciers van wethouders” te zijn geweest. Beneden-Leeuwen komt er door de jaren heen maar bekaaid vanaf. Dit dorp heeft maar een FD-wethouder voor twee jaar geleverd, over een periode van 32 jaar!
Revisie 2018-03, Ronald Orlemans
